De corona crisis kan omschreven worden als epidemie, of een pandemie afhankelijk van de gehanteerde criteria. Hoe dan ook worden in tal van Europese landen maatregelen genomen om deze epidemie in te dijken. Dit heeft een enorme impact op overeenkomsten die tussen partijen (hetzij B2B dan wel B2C contracten) werden afgesloten. In sommige sectoren, denken we maar aan de evenementen sector, werden de contracten plots geannuleerd of opgeschort, gewoonweg omdat het evenement of de activiteit werd verboden om plaats te vinden. In andere sectoren kwam de omzet enorm onder druk te staan, waardoor vaak niet-essentiële diensten werden geannuleerd of opgeschort. Los van het (essentiële) commerciële aspect, wensen wij met deze blog na te gaan of overmacht een voldoende basis vormt om een contract op te schorten dan wel te beëindigen. Kan uw contractpartij hiervoor een schadevergoeding eisen of niet?
Wat zegt het Burgerlijk Wetboek?
Indien er geen overeenkomst tussen de partijen werd afgesloten, zal bij een eventueel geschilpunt over het uitvoeren van een mondeling afgesloten overeenkomst het Burgerlijk Wetboek van toepassing zijn. Het Burgerlijk Wetboek aangevuld met de rechtspraak definieert overmacht als een onvoorzienbare gebeurtenis die zich voordoet buiten de wil van de partijen en die tot gevolg heeft dat een partij zijn verbintenis niet kan nakomen. Het Burgerlijk wetboek bepaalt verder dat overmacht geen aanleiding kan geven tot schadevergoeding.
Wat wordt er meestal bepaald in overeenkomsten?
Een overmachtsclausule is handig omdat dit de rechtszekerheid ten goede komt. Een goede overmachtsclausule bepaalt in welke omstandigheden overmacht kan worden ingeroepen. Zij bepaalt meestal ook een procedure hoe de overmacht ter kennis wordt gebracht. Daarnaast zal er ook bepaald worden op welke wijze een partij die zich op overmacht beroept deze situatie dient te motiveren. Tenslotte wordt ook bepaald welke sanctie die aan de overmacht verbonden is.
In de meeste gevallen wordt eerst uitgegaan van een tijdelijke overmachtssituatie. De overeenkomst kan na de situatie van overmacht nog worden verder gezet en daarom worden de verbintenissen tijdelijk opgeschort. Indien blijkt dat de overmacht een definitief einde maakt aan de mogelijkheid van een partij om haar verbintenissen na te komen, zal een beëindiging van de overeenkomst onvermijdelijk zijn. Dit zal dan gebeuren zonder dat de andere partij een schadevergoeding kan claimen. Belangrijk is wel dat er gestipuleerd wordt dat alle nog te betalen sommen of uit te voeren werken die dateren van voor de overmachtsgebeurtenis nog voldaan dient te worden.
Wat nu met Corona?
Het corona-virus is een gebeurtenis die voor een modale ondernemer/burger (en zelfs voor de experts ter zake) een onvoorzienbare gebeurtenis is en die buiten haar macht ligt. Wij nemen dan ook aan dat deze epidemie als overmacht zal gecatalogeerd worden. Dit zal misschien niet voor alle sectoren gelden, indien kan aangetoond worden dat zij kennis hadden van de impact van het virus. In elk geval wordt het corona-virus als een onvoorzienbare gebeurtenis aanzien, dewelke overmacht kan uitmaken.
U zal er goed aan doen om uw contract er op na te slaan om na te gaan wat onder ‘overmacht’ wordt begrepen en wat de te volgen regels zijn. Als ‘epidemieën’ niet contractueel als overmacht uitgesloten zijn, zoals bijvoorbeeld wel het geval is in heel wat reisannulatieverzekeringen, zal de overeenkomst opgeschort worden. Uw contractpartij zal dit wel volgens bepaalde procedures/vormvoorschriften ter kennis moeten brengen. U zal geen recht hebben op schadevergoeding. Of het contract dan wel volledig geannuleerd kan worden lijkt ons niet zo evident. Een epidemie kan immers als een “tijdelijk” fenomeen worden beschouwd. Echter, indien een bepaalde activiteit, evenement niet meer kan worden uitgeoefend dan zal annulatie door overmacht wellicht de uitkomst zijn. De reeds betaalde voorschotten zullen terugbetaald moeten worden, hetzelfde argument zal evenwel ingeroepen kunnen worden ten aanzien van de eigen leverancier enz…
U zou kunnen stellen dat het verlies eigenlijk beperkt is, evenwel als één bedrijf in de ketting failliet gaat, zou dit gevolgen kunnen hebben voor de volledige ketting. Tenslotte kunnen we nog meegeven dat voor consumenten een speciale beschermingsregime geldt. Zo worden de bedingen ‘onrechtmatig’ geacht die de consument niet toestaan bij overmacht de overeenkomst te ontbinden, tenzij tegen de betaling van een schadevergoeding.
